czubatka

Czubatka Lophophanes cristatus to jedna z najliczniejszych sikor w Puszczy Kampinoskiej. Pozostałe gatunki sikor, które możemy zaobserwować w puszczy to: bogatka, modraszka, uboga, czarnogłówka i sosnówka. Charakterystyczny czub złożony z piór na głowie to wizytówka czubatki, jest stroszony lub płasko kładziony na głowie w zależności od sytuacji. Żadna inna sikora w naszym kraju nie ma takiego czuba. Brązowe upierzenie czubatki idealnie nadaje się do skrywania pomiędzy pniami i gałęziami drzew.

 

Czubatka preferuje bory sosnowe i świerkowe, najchętniej rozległe, chociaż nie unika mniejszych lasów. W Polsce najchętniej przebywa w monokulturach sosnowych  w wieku około 60-80 lat, chociaż w Kampinoskim Parku Narodowym najliczniej jest spotkana w najstarszych drzewostanach sosnowych, czyli  tych liczących 120 i więcej lat. Nie musimy się martwić o stan jej populacji, ponieważ w ostatnich latach w Polsce nastąpił nieznaczny wzrost liczebności czubatki. Na terenie Puszczy Kampinoskiej gatunek ten jest liczony co kilka lat na wybranych powierzchniach i liczebność nie ulega wahaniom. W Puszczy Kampinoskiej w odpowiednich siedliskach liczba czubatki wynosi 2-3 pary na 10 ha. Czubatkę najczęściej obserwujemy zimą, kiedy przemieszcza się po lesie w stadach z innymi sikorami i mysikrólikami. Jest to bardzo ciekawska sikora, często podlatuje do człowieka, siada na gałęzi na wyciągnięcie ręki i przygląda się mu. W okresie lęgowym, kiedy ptaki dobiorą się w pary, czubatka staje się bardziej skryta i trudniej ją zaobserwować. Mimo to, jest to jeden z najłatwiejszych gatunków do obserwacji i nawet początkujący obserwator ptaków szybko nauczy się ją rozpoznawać.

Czubatka należy do dziuplaków, zajmuje szczeliny w pękniętym drzewie, czasami istniejące dziuple z małym wejściem lub po prostu wydziobuje sobie dziuplę w próchnie. Jej mały dziób nie jest w stanie wykuwać dziupli w twardym drewnie ale miękkie próchno łatwo się odłupuje. Dziuple dzięcioła dużego są dla czubatki za duże. Jej gniazdo jest miękkie, zwykle zbudowane z mchu i wyściełane sierścią. Samica czubatki znosi około 6 jaj i wysiaduje je dwa tygodnie. W Kampinoskim Parku Narodowym czubatkę można obserwować ze wszystkich szlaków, które biegną przez bory. Zazwyczaj uwija się szybko w koronach starej sosny lub w niższych partiach młodego drzewa, wybierając spomiędzy igieł i drobnych gałązek kokony pająków, jaja i larwy owadów oraz inne miękkie drobne bezkręgowce. Łatwiej ją usłyszeć, bo głos czubatki jest bardzo charakterystyczny. Sikora ta często śpiewa jednocześnie żerując. Kto raz usłyszał czubatkę, ten już nigdy nie przegapi jej w lesie.  

Tekst: Danuta Pepłowska-Marczak
Fot: Maciej Szajowski